عوامل و موانع تحقیق و پژوهش - وبلاگ بهسایا

به گزارش وبلاگ بهسایا، پژوهش، اصلی ترین پایه رشد و تعالی علمی در جوامع بشری به شمار می رود، هرچه گستره و عمق پژوهش های علمی افزایش یافته، عمیق تر گردد، دستاوردهای عینی و ملموس تری، نصیب جامعه خواهد بود.

به گزارش وبلاگ بهسایا به نقل از خبرگزاری حوزه؛ تحقیق و پژوهش نیز همانند هر فعالیت علمی، اجتماعی، فرهنگی و... با مسائل و کاستی هایی همراه است.

مسائل تحقیق و پژوهش؛ علل مختلفی داشته که در این نوشتار به بعضی موارد آن اشاره می گردد؛ بدیهی است در صورت نبود این موانع، تحقیق و پژوهش به صندلی واقعى خود خواهد رسید.

1- مانع اقتصادى:

بودجه تحقیقات در کشور ایران به اندازه کافى نیست.

علم در جامعه اى پرورش مى یابد که دست اندرکاران علم، دغدغه معاش خود را نداشته باشند و نیازهاى روزمره آنان تامین گردد، آمارهای ارائه شده از یونسکو نشان دهنده پایین بودن هزینه های تحقیقاتی و مهم پژوهش در کشورهای جهان سوم است.

2- مانع اجتماعى:

ارزش محقق و پژوهشگر در کشور در صندلی واقعى نیست و پایگاه این افراد به حدى نیست که احساس نمایند از موقعیتى برتر برخوردار هستند؛ برخلاف سایر مشاغل مانند استاد دانشگاه یا پایگاه هاى اجرایى دیگر که این مسئله یکى از دلائل کمبود نیروى انسانى در این عرصه مى باشد.

3- عدم نهادینه شدن پژوهش در مراکز علمی:

پژوهش حتى در دانشگاه ها و موسسات آموزشى و تحقیقاتى نیز هنوز کاملاً نهادینه نشده است و بسیارى از موسسات، حتى بودجه، ساختمان یا کارکنان مستقلى براى پژوهش ندارند و على رغم توجه مناسب مسئولان و جهش قابل توجه در این زمینه تا رسیدن به صندلی مناسب راه بسیاری مانده است.

4- موانع روانى:

فقدان صبر و حوصله، اضطراب و افسردگى از جمله هزینه هاى روانى پژوهش بوده و کاهش استراحت، عدم خواب مناسب و تفریح و از دست دادن فرصت هاى موفقیت آمیز نیز از جمله هزینه هاى مادى در امر پژوهش می باشد که سبب شده کنشگران به جهانى پژوهش وارد نشده و فرصت پژوهش از آنان گرفته گردد.

5- مهاجرت نخبگان به خارج از کشور:

عدم برنامه ریزی جامع برای نخبگان علمی، باعث شده که عده ای از افراد نخبه به خارج از کشور مهاجرت نموده و جامعه را از علم خود محروم نمایند.

6- فقر منابع:

فقر منابع و عدم تسلط بیشتر پژوهشگران به زبان هاى زنده جهان براى استفاده و تعامل علمى با منابع و مراکز دیگر کشورها یکی از موانع در امر پژوهش می باشد.

7- فضاى نا امنى و عدم اعتماد:

یعنى فرد اطمینان ندارد که کار و کوشش او حفظ شده یا موجبات ترفیع منزلت وى در جامعه را فراهم آورد.

8- عدم آشنایى با روش هاى نوین تحقیق به خاطر نبود آموزشِ تحقیق محور:

در مقایسه ای بین آموزش و پژوهش مى توان این دو را اینگونه تعریف کرد که تحقیق به معنى کوشش براى یافتن پدیده هاى نو و آموزش، یعنی انتقال علم حاصل از این تحقیق می باشد.

افراد متخصص آن قدر که براى آموزش ارزش قائل هستند به امر پژوهش توجه چندانى ندارند. بنابراین بسیارى از استادان چندان آمادگى براى پژوهش و روش تحقیق ندارند.

9- فقدان فرهنگ پژوهش:

فرهنگ پژوهش به نوبه خود مستلزم آموزش صحیح و آموزش کارآ و مبتنى بر پژوهش است. رواج و رونق انجمن ها و نهادهاى علمى و تحقیقاتى و حمایت همه جانبه از محققان داخل و جذب محققان ایرانى خارج از کشور، ضمن پرورش محققان تازه نفس جدید، طبعاً الگویى در جهت نهادینه کردن فرهنگ پژوهش است.

در این حالت مى توان بسیارى از کارهاى تحقیقاتى به ویژه در سطح دانشجویان را به سمت تحقیقات کاربردى سوق داد تا تنها نوشتن انتها نامه، نوعى برطرف تکلیف نباشد و فارغ التحصیلان مراکز علمی قبل از رسیدن به مدرک به سواد حاصل از آموزش کارآمد رسیده باشند.

متأسفانه در آموزش علوم بیشتر به انتقال مفاهیم علمى توجه شده و به فرآیند فراوری علم کمتر توجه شده است.

10- تقلید و عدم خلاقیت در پژوهش:

این دو نیز از جمله موانع تحقیق شمرده شده که روح نوآوری را خواهد خشکاند.

11- نبود رابطه بین دستگاه هاى اجرایى و فراورینمایندگان با پژوهشگران در رشته هاى مختلف:

نبود رابطه صحیح بین پژوهشگرانِ مراکز تحقیقاتى و قلمروهاى کاربردى (دستگاه های اجرائی و فراورینمایندگان) از مسائل موجود می باشد؛ شاید بتوان گفت ارتباط صحیحی بین مراکز تحقیقاتى و صنایع فراوری نماینده تعریف نشده است.

12- نگاه صرف اقتصادى و درآمدزایى به پژوهش و تحقیق:

متأسفانه پژوهش براى بسیارى از پژوهشگران ممرّ درآمد شده درحالى که خود، آگاهى چندانی در اهمیت طرح هایى که انجام مى دهند، ندارند.

13- عدم نقش اساسی برای بخش خصوصی در پژوهش:

متولى پژوهش در کشور دولت بوده و تأسیس مراکز و نهادهاى پژوهشى در دست دولت است، بنابراین نقش مراکز خصوصى در امر پژوهش کمرنگ می باشد.

14- عدم سیاست گذاری صحیح:

نبود سیاسیت گذارى صحیح در جهت جلوگیرى از انجام پژوهش تکرارى و سنجیدن نیازها و اطلاع رسانى به مراکز علمی نیز از دیگر موانع پژوهش می باشد.

15- فردگرایى و فقدان کار گروهى و جمعى در تحقیقات و پژوهشها:

پژوهش و تحقیقات انفرادى با دو نقیصه همراه بوده که یکی انجام کارهاى موازى و دیگری ضعیف بودن تحقیقات را به دنبال دارد.

16- فقدان سیستم اطلاع رسانى و ساختارهاى ارتباط دهنده بین پژوهشگران:

عدم اطلاع و آگاهى از تخصص هاى دیگران و کوشش های انجام گرفته در رابطه با موضوع مورد پژوهش از موانع دیگر در امر پژوهش می باشد.

17- عدم حمایت از پژوهشگران و نبود بانک اطلاعات:

فقدان نظام صحیح در زمینه توزیع اعتبارات پژوهشى، عدم حمایت از محققان و پژوهشگران و نبود بانک هاى اطلاعاتى نیز از موانع پژوهش به شمار می آید.