احتیاط؛ رمز شکست قاتل خاموش - وبلاگ بهسایا

به گزارش وبلاگ بهسایا، روزنامه شهروند - ملیحه محمودخواه: دلشوره مثل خوره به جان مادر چنگ می زد. هر چقدر به خانه دخترش زنگ می زد جوابی نمی گرفت تلفن همراه سمانه نیز پس از هر بار تماس بدون جواب می ماند. نکند اتفاقی افتاده باشد پرسشی بود که مدام از ذهن مادر می گذشت. نگران شده بود، چند بار هم به دامادش زنگ زد او هم تلفنش را جواب نمی داد. سابقه نداشت آن ها تا این اندازه به تماس های او بی توجه باشند.

دیگر طاقت نیاورد و از خانه بیرون رفت. داخل تاکسی که نشست انگار هر دقیقه برایش یک ساعت می گذشت. تمام خیابان ها در نظرش محو می آمد. دلشوره به جانش چنگ می انداخت. سر کوچه که رسید تمام توانش را در پاهایش ریخت تا خودش را به خانه سمانه برساند. چند بار زنگ خانه را زد باز هم تمام زنگ ها بی جواب ماند. امکان نداشت دخترش جایی رفته باشد این را به طورحتم می دانست. با دست هایی که از شدت نگرانی می لرزید به زحمت با 125 تماس گرفت. این تنها راهی بود که به ذهنش می رسید تا از وضع دخترش باخبر شود.

دلشوره مثل خوره به جانش افتاده بود. صدای آژیر خودروی آتش نشانی که نزدیک شد چیزی از دلش فروریخت. به محض اینکه در خانه باز شد خودش را به داخل خانه انداخت همه چیز سر جای خودش بود به اتاق خواب که نزدیک شد دخترش و دامادش را دید که در خواب بودند. دلشوره هایش بی دلیل نبود مرگ شیرین جان آن ها را گرفته بود. تاب دیدن این صحنه را نداشت و همانجا از حال رفت. بلافاصله نیرو های اورژانس به آنجا رسیدند. معاینات نشان می داد که مادر نیز دچار سکته قلبی شده و همانجا در دم جان باخته است. این روایت ماه گذشته در یکی از شهر های ایران رخ داد، گازگرفتگی داستانی است که سال هاست به اشکال مختلف تکرار می شود.

بسیاری گاز گرفتگی را مرگ خاموش می نامند، به این علت که آن قدر سطح هوشیاری فرد پایین می آید که متوجه نمی شود چه اتفاقی در اطرافش درحال رخ دادن است و کم کم علایم حیاتی را از دست می دهد. فصل بخاری که می رسد آمار گاز گرفتگی نیز افزایش پیدا می نماید، اما نباید گناه این اتفاق را بر گردن بخاری های مدل به مدلی انداخت که امروزه بازار را اشباع نموده است، زیرا اشتباه در نصب و استفاده از این وسایل آن چیزی است که عامل نشت گاز مونوکسید کربن می شود.

البته باز نباید وسایلی مانند شوفاژ و شومینه و پکیج را از لیست این وسایل خطرناک خط بزنیم، زیرا هر وسیله ای که شعله دارد و می تواند سهمی از اکسیژن را از آن خود کند، می تواند گازگرفتگی ایجاد کند حتی خودرویی که مدت طولانی در یک محیط بسته روشن مانده باشد می تواند مونوکسید کربن فراوری کند. یعنی اگر در یک محیط اکسیژن کم باشد و یک وسیله شعله دار وجود داشته باشد گاز مونوکسید کربن فراوری و منتشر می شود.

هر وسیله ای که شعله و ماده سوختنی در آن وجود داشته باشد به خودی خود خطرناک نیست. خطر وقتی ایجاد می شود که راه برای ورود اکسیژن به محیط وجود نداشته باشد، آن وقت است که سر و کله مونوکسید کربن پیدا می شود و خطر آلارم می زند. زیرا این ماده موذی گازی بی بو و بی رنگ و بدون مشخصه هوا آن قدر سبکسر است که به راحتی می تواند خودش را به خون برساند. مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس در مصاحبه با شهروند خطر این گاز را گوشزد می نماید و می گوید مونوکسیدکربن 250 برابر بیشتر از اکسیژن قابلیت حل شدن در هموگلوبین خون را دارد.

این هموگلوبین ها وظیفه شان این است که اکسیژن را به همه اعضا و اندام های بدن برسانند، اما مونوکسیدکربن آن قدر زود با این هموگلوبین ها چفت می شوند که جا برای اکسیژن باقی نمی گذارند و اجازه نمی دهند ارابه های اکسیژن وظیفه شان را به درستی انجام دهند و وقتی این اتفاق رخ می دهد فرد دچار مسمومیت می شود. اما نمی توان فکر کرد که با وجود این همه آلودگی در هوا این گاز در شرایط عادی وجود نداشته باشد بیشترین حد مجاز این گاز در محل زندگی انسان PPM 9 است و هرچه میزان آن بیشتر شود ریسک خطر بالاتر می رود تا آنجا که اگر این میزان به PPM 1600 برسد در کمتر از 30 دقیقه فرد را از پا می اندازد.

خالدی شرح می دهد که وقتی فرد دچار کمبود اکسیژن می شود سطح هوشیاری اش به شدت پایین می آید، اما قبل از آن تغییراتی در فرد ایجاد می شود که می تواند شک کند که آیا دچار گازگرفتگی شده است. وقتی فردی در یک محیط بسته بدون سابقه قبلی به یک باره احساس سرماخوردگی کند و سردرد و تهوع و سرگیجه داشته باشد، باید به وجود گاز سمی مونوکسیدکربن شک کند.

آن هم وقتی که به تازگی وسیله گازسوزش را وصل نموده یا جابه جایی در محل بخاری خانه اش انجام داده است، اما کمی که می گذرد درد های عضلانی و شکم درد هم به علایم دیگر اضافه می شود و فرد دچار حالت دوبینی، تنفسش کوتاه و سریع می شود. در چنین شرایطی اگر فرد محل را ترک کند و از آنجا خارج شود می تواند خودش را نجات دهد، اما اگر وارد مرحله بعد که کاهش سطح هوشیاری است شود تشنج، بیهوشی و حتی کما رخ می دهد و درنهایت سایه مرگ بر روی سرش سایه می افکند.

چطور به وجود گاز مونوکسید کربن شک کنیم

جابه جایی های نزدیک عید می تواند یکی از عوامل گازگرفتگی باشد. به ماه های نزدیک عید که می رسیم جابه جایی وسایل خانگی در بیشتر خانه ها انجام می شود، اگر بعد از تغییرات در خانه علایم سرگیجه و تهوع به سراغ تان آمد باید به وجود گاز مونوکسیدکربن شک کنید. استفاده از وسایل غیراستاندارد، باید شما را هوشیار کند که سردرد و شکم درد بی دلیل به سراغ تان نیامده است و در چنین مواقع نخستین و بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که وسیله گرمایشی را خاموش و محیط را بلافاصله ترک کنید.

زیرا به گفته خالدی وقتی فرد به مدت 10دقیقه از محلی که گاز مونوکسید کربن تجمع نموده است خارج شود شرایطش به حالت عادی بر می شود، اما باید حواسش باشد که بلافاصله به محیط قبلی برنشود، زیرا هنوز مونوکسیدکربن در خون او وجود دارد و به محض ورود دوباره به محیط، خواب آلودگی شدید به سراغش می آید و آن قدر بی حال می شود که دلش نمی خواهد جز خواب کار دیگری انجام دهد غافل از اینکه این خواب، خواب مرگ است. این موضوع را نیز نباید از یاد برد که گاز مونوکسیدکربن می تواند تا مرز نواقص عصبی و روانی پیش برود و فلج اعضا و اختلال قوای مغزی را نیز با خودش همراه بیاورد.

بعضی بی احتیاطی ها به هیچ عنوان قابل جبران نیست

خالدی با شرح اینکه در سه ماه گذشته مسمومیت ها نسبت به زمان مشابه سال گذشته 24 درصد افزایش داشته است، افزود: متاسفانه بی احتیاطی ها سبب شده آمار مرگ ومیر در این سه ماه نسبت به پاییز و زمستان سال گذشته 10 درصد افزایش داشته باشد، 4 هزار و 714 نفر در سراسر کشور به خاطر گاز گرفتگی به بیمارستان مراجعه نموده و 204 نفر در سراسر کشور جان خود را از دست داده اند که تهرانی ها با 28 نفر فوتی در صدر این لیست ناخوشایند قرار دارند.

بعضی از بی احتیاطی ها و اشتباهات به هیچ عنوان قابل جبران نیست و باید حواس تان باشد که وقتی از وسایل شعله دار استفاده می کنید همه راه های ورودی هوا را نبندید. نیازی نیست پنجره ها باز باشد تنها کافی است همه درز های درو پنجره ها را نبندید و راه را برای ورود اکسیژن تا حدودی باز بگذارید. البته اگر این راستا گردش هوا نزدیک وسیله گرماسوز باشد شرایط بهتری برای کاهش این گاز فراهم می شود.

خالدی می گوید اگر با فردی روبه رو شدید که دچار گازگرفتگی شده بود نخستین کاری که می کنید این است که منبع گاز را ببندید و پس از آن بلافاصله پنجره ها را باز کنید و با اورژانس تماس بگیرید تا رسیدن اورژانس هیچ خوراکی به فرد ندهید و اگر می توانید با ماساژ قلبی او را احیا کنید.

بی احتیاطی عامل اصلی گاز گرفتگی

جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی بی احتیاطی را عامل اصلی حوادث گاز گرفتگی عنوان می نماید و معتقد است این اشتباه است که بعضی فکر می نمایند تنها بخاری گازی می تواند مسمومیت ایجاد کند. او به شهروند می گوید شومینه به شدت می تواند حادثه ساز باشد و حتی بیشتر از بخاری، گاز مونوکسید کربن را به فضای خانه وارد می نماید و به همین دلیل بهتر است برای گرم کردن خانه خیلی به شومینه تکیه نکنید، زیرا این وسیله بیشتر از آنکه گرما ایجاد کند تزیینی است.

پکیج و آبگرمکن دیواری نیز باید درست جانمایی شود، زیرا اگر این اتفاق نیفتد محیط با کاهش اکسیژن روبه رو می شود و همان اتفاقی می افتد که نباید بیفتد. پس اگر این وسایل در خارج از محیط خانه مثلا بالکن وصل شود کار عاقلانه تری است، زیرا راه برای رد و بدل شدن هوا وجود دارد. .

اما امان از دودکش هایی که بیشترین علت مرگ را رقم می زنند. نقص در سیستم دودکش ها یکی از عوامل انتشار گاز مونوکسیدکربن است و به همین دلیل یکی از مهم ترین کار هایی که باید برای اطمینان از جلوگیری از خطر انجام داد این است که راستا خروج گاز بخاری باز باشد. ملکی توصیه می نماید وقتی خواستید بخاری را وصل کنید از روی پشت بام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش بفرستید و اگر تا پایین و دهانه لوله بخاری آمد می توانید اطمینان داشته باشید که راستا باز است.

این را هم به یاد داشته باشید که دودکش ها باید از سطح بام 80 متر بالاتر و یک متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و بر روی آن کلاهک H نصب کنید تا هم مانع ورود باد و طوفان شد و هم آلاینده را بهتر از خانه بیرون کند.

مکش دودکش بسیار مهم است و نباید آن را شوخی بگیرید. برای این کار کافی است تکه کاغذی را روشن کنید و آن را مقابل ورودی دودکش روی دیوار قرار دهید. دودکشی سالم است که شعله را به سمت داخل بکشد، اما اگر امکان این کار را نداشتید کافی است به بدنه دودکش دست بگذارید اگر داغ باشد نشان می دهد دودکش درست کار می نماید. سرد بودن دودکش بخاری، زمانی که روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله بخاری از نشانه های فراوری این گاز خطرناک است که باید آن را مدنظر قرار بگیرید.

نصب نشدن درست بخاری شوخی با جان شماست. به همین دلیل ملکی می گوید دودکش شکسته و دودکش نامناسب مثل لوله پولیکا به جای دودکش کاملا اشتباه است و افرادی که ساختمان سازی می نمایند باید این را مدنظر قرار دهند که باید لوله های سیمانی باکیفیت در داخل دیوار ها قرار دهند تا مانع انتشار گاز مونوکسید کربن شود.

جلالی تأکید می نماید که در واحد های مسکونی و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده شود چراکه این دودکش ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می شوند، اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسیدکربن را به داخل محیط منتشر می نمایند. به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می شوند و به مرور منافذ ریزی در آن ها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود.

تا حد ممکن باید از حداقل زانویی در نصب دودکش های داخل واحد استفاده شود. بهترین وضع برای نصب دودکش ها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت آلاینده ها به سهولت خارج می شود، اما هرچه شیب دودکش پایین تر رود خروج آلاینده ها سخت تر خواهد شد. شیب منفی دودکش به هیچ عنوان مورد تأیید کارشناسان نیست و اگر به هر دلیلی بخشی از دودکش ها به صورت افقی نصب شد، حتما باید دو تا سه برابر طول افقی دودکش به صورت عمودی نصب شود تا نقص ناشی از آن جبران شود .

او تأکید کرد که بستن دودکش با مقوا و کاغذ بسیار خطرناک است. خیلی ها این کار را می نمایند که هوای گرم کمتر خارج شود غافل از اینکه این عمل باعث انباشت گاز های خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محیط می شود. به گفته سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با قرار دادن انتهای دودکش ها در سطل آب این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن راستا خروجی آن می شود و در نتیجه گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می شود، پس به هیچ عنوان نباید چنین اقدامی را انجام داد .

اما باید به یاد داشت که بخاری های بدون دودکش شاید استاندارد باشد، اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیست. اگرچه مجهز به قطعه ای به نام (ODS) است که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می نماید، اما باید بدانیم که برای این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد. استفاده از این بخاری ها در مغازه ها و فروشگاه ها و نقاطی که در و پنجره ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شب ها در آن مکان نمی خوابد منعی ندارد .

هر وسیله ای که شعله و ماده سوختنی در آن وجود داشته باشد به خودی خود خطرناک نیست. خطر وقتی ایجاد می شود که راه برای ورود اکسیژن به محیط وجود نداشته باشد، آن وقت است که سر و کله مونوکسید کربن پیدا می شود و خطر آلارم می زند. زیرا این ماده موذی گازی بی بو و بی رنگ و بدون مشخصه هوا آن قدر سبکسر است که به راحتی می تواند خودش را به خون برساند.